Kanalizacja, choć stanowi najwygodniejsze rozwiązanie dla wielu ludzi, bywa często opcją niemożliwą do osiągnięcia w miejscach, gdzie budowę utrudnia rozproszona rozbudowa lub w których na podłączenie do sieci kanalizacyjnej trzeba długo czekać.
Szambo ekologiczne jest jednym ze sposobów na radzenie sobie z odprowadzaniem nieczystości na takich obszarach. Nie nadaje się jednak dla każdego gospodarstwa domowego.
Co to jest szambo ekologiczne?
Przede wszystkim należy już na starcie powiedzieć, że mianem tak zwanego szamba ekologicznego część osób określa przydomową oczyszczalnię ścieków z drenażem rozsączającym. Jest to duże uproszczenie, na dodatek nieco zakłamujące rzeczywisty obraz.
W praktyce bowiem ani szamba, ani oczyszczalnie drenażowe nie są tak do końca ekologiczne - na drenaż trafiają ścieki tylko wstępnie podczyszczone, zawierające dużą ilość zawiesiny. Ta zawiesina jest następnie odprowadzana do gruntu przez rury drenażowe, co może prowadzić do zanieczyszczania wód gruntowych - zwłaszcza jeżeli poziom wód gruntowych jest wysoki. Obecnie najbardziej ekologicznymi przydomowymi oczyszczalniami ścieków są te z napowietrzaniem oraz napowierzchniowym rozsączaniem ścieków (tzw. system Green Shower).
Oczywiście oczyszczalnia drenażowa to lepsze i bardziej ekonomiczne rozwiązanie niż szambo bezodpływowe czy szambo samospalające (z uwagi na ceny wywozów budowa szamba tradycyjnego coraz częściej mija się z celem), jednak nie jest ona tak skuteczna i trwała jak oczyszczalnia typowo biologiczna, z napowietrzaniem.
Tradycyjne szamba budowane są na działce, co zwykle kończy się problemami z ich uszczelnieniem. Jeżeli dodamy do tego zaostrzenie przepisów i nadciągające wysokie kary za nieszczelne szamba, to mamy gotowy przepis na dosłowne "utopienie w szambie" ogromnej ilości pieniędzy.
Tak więc szamba ekologiczne, czyli oczyszczalnie drenażowe to coś, co ani do końca nie jest szambem (nie jest to zbiornik bezodpływowy), ani przydomową oczyszczalnią ścieków w pełnym tego słowa znaczeniu. Od zwykłego szamba, stanowiącego bezodpływowy zbiornik, różnią się tylko tym, że mają odpływ i złoże rozsączające.
Na jakiej zasadzie działają szamba ekologiczne?
Szambo ekologiczne działa na zasadzie mechanicznego podczyszczania ścieków i rozsączania ich do gruntu. Składa się ono z osadnika gnilnego i układu drenów, czyli drenażu rozsączającego, gdzie zachodzi częściowe doczyszczanie ścieków za pomocą tlenu (tzw. oczyszczanie tlenowe) - oczywiście pod warunkiem, że złoże pod drenażem rozsączającym zostało prawidłowo wykonane i jest do niego swobodny dostęp tlenu (dobra wentylacja drenażu).
Z kolei osadnika gnilnego w drenażowej przydomowej oczyszczalni ścieków używamy jedynie do wstępnego oczyszczania ścieków. Procesy, które tam zachodzą to głównie sedymentacja i flotacja - cięższe elementy ścieków idą na dno, a lżejsze od wody unoszą się na powierzchni. Do tych drugich należą głównie tłuszcze, włosy i cząstki papieru.
Wstępnie oczyszczone ścieki po osadniku gnilnym płyną następnie na drenaż, czyli do gruntu.
Z jakiego materiału są zrobione szamba ekologiczne? Rodzaje szamb ekologicznych.
Większość dostępnych rozwiązań stanowią plastikowe szamba ekologiczne, choć zdarzają się też dostępne na rynku wersje w zbiornikach betonowych - jest to jednak bardzo rzadko spotykane z uwagi na zbyt duże koszty, które nie przekładają się zbytnio na funkcjonalność. Szambo ekologiczne z tworzywa sztucznego to obecnie najczęstszy wybór na rynku.
Jak dobrać wielkość szamba ekologicznego?
Wielkość szamba ekologicznego zależy wprost od szacowanego zużycia wody przez mieszkańców budynku, który jest podłączony do układu oczyszczającego. Według norm polskich przyjmuje się średnie dobowe zużycie wody na osobę na poziomie 150 litrów. Osadnik szamba ekologicznego powinien być na tyle duży, aby umożliwić przetrzymanie ścieków przynajmniej przez 3 doby, czyli 72 godziny.
Jeżeli więc w domu na stałe mieszkają np. 4 osoby, to zbiornik szamba ekologicznego powinien mieć pojemność co najmniej 4 x 150 x 3, czyli 1800 litrów. Przyjmując lekki zapas na okresowe większe zużycie wody (np. wizyta gości) wychodzi nam, że dla czteroosobowej rodziny osadnik gnilny powinien mieć pojemność przynajmniej 2000 litrów (2 metry sześcienne).
Analogicznie dla 6 osób będzie to: 6 x 150 x 3, czyli 2700 litrów (2,7 m sześciennego).
Jak dobrać wielkość drenażu rozsączającego?
Optymalna powierzchnia drenażu
Jeżeli chodzi o wielkość drenażu rozsączającego, to zaleca się zrobienie minimum 12 metrów kwadratowych drenażu na każdego użytkownika oczyszczalni w trzech nitkach perforowanych przewodów. W przypadku czteroosobowej rodziny drenaż powinien zatem mieć powierzchnię co najmniej 48 metrów kwadratowych.
Zaniżanie powierzchni drenażu - skutki
Budując przydomową oczyszczalnię ścieków z drenażem rozsączającym należy unikać zmniejszania powierzchni czynnej drenażu, ponieważ będzie to skutkowało jego niewydolnością i szybszym zatkaniem.
Niektórzy nieuczciwi sprzedawcy oferujący przydomowe oczyszczalnie ścieków, chcący złapać klienta na niższą cenę, proponują okrojone (mniejsze) wersje drenażu. Wiąże się to z mniejszym zużyciem materiałów i mniejszą robocizną, ale z punktu widzenia klienta jest długofalowo nieopłacalne i należy zdecydowanie mieć się na baczności przy słuchaniu tego typu "doradców".
Przede wszystkim drenaż rozsączający o zaniżonej powierzchni będzie w stanie przyjąć mniej ścieków i szybko ulegnie zamuleniu (zakolmatowaniu). W praktyce oznacza to tyle, że rury drenażowe przestaną rozsączać podczyszczone ścieki do gruntu, cały układ stanie i będzie trzeba go rozkopać - co wiąże się z bardzo dużymi kosztami i zniszczeniem ogrodu.
Jak się rozsącza szambo ekologiczne?
Najczęściej stosowanymi wariantami zagospodarowania ścieków w szambie ekologicznym są:
- Drenaż rozsączający
- Złoża filtracyjne
- Złoże biologicznea
Jak często opróżniać szambo ekologiczne?
Wywóz nieczystości z szamba ekologicznego zależy od pojemności zbiornika i zawartości cząstek stałych w ściekach dopływających do zbiornika. Im większa pojemność osadnika wstępnego (osadnik gnilny), tym więcej osadu może się w nim zgromadzić zanim będzie trzeba dokonać opróżnienia. Z kolei szybkość przyrastania osadu jest tym większa, im większa jest zawartość cząstek stałych (m.in. papier toaletowy) wpadających do osadnika wstępnego, tym szybciej zostanie on zapełniony osadem.
Zwykle szambo ekologiczne należy opróżniać raz na 6-12 miesięcy, choć oczywiście dokładna wartość różni się dla każdego gospodarstwa domowego.
Dla porównania: w przydomowej oczyszczalni ścieków Bio Easy Flow z kompostownikiem osadów można całkowicie wyeliminować konieczność wzywania wozu asenizacyjnego.
Cena szamba ekologicznego - z czego szambo koszt swój bierze
Swoją cenę szambo ekologiczne bierze głównie z kosztu zbiornika, rur kanalizacyjnych, rur drenarskich z tworzywa sztucznego, geowłókniny i innych elementów montażowych (np. studzienka rozprowadzająca, kształtki, wywiewki itp).
Dużym składnikiem ceny jest w tym przypadku również sam montaż, ponieważ szambo ekologiczne wymaga zrobienia na działce dużych wykopów.
W zależności od materiału wykonania zbiornika, jego gabarytów i konstrukcji, cena szamba ekologicznego rozpoczyna się od około 3000 zł netto wzwyż (stan na 2022 rok).
Tańsze oferty należy gruntownie sprawdzić, aby nie naciąć się na niemiłą niespodziankę w postaci ukrytej wady wyrobu (np. zbyt mały osadnik w stosunku do deklarowanej liczby użytkowników, zbyt mało elementów drenarskich, wady surowca itp.). Koszt szamba może być nieco niższy na starcie niż w przypadku oczyszczalni, ale potem jest ono drogie w eksploatacji z pwoodu częstych i drogich wywozów.
Szambo ekologiczne cena z montażem
Podsumowując, cena szamba wraz z montażem to wydatek przynajmniej 6-7 tysięcy złotych (stan na 2023 rok).
Jak wygląda montaż szamba ekologicznego w praktyce
Szamba ekologiczne są droższe i bardziej skomplikowane w montażu niż oczyszczalnie biologiczne. Jest to związane z koniecznością budowy dużego układu rozsączającego ścieki.
Prawidłowe wykonanie drenażu wiąże się z dużą ilością prac ziemnych w celu zrobienia wykopu, który następnie należy wypełnić frakcją dobrze przepuszczalną (najlepiej żwir płukany 16-32 mm średnicy).
Na tym dobrze przepuszczalnym złożu instaluje się system rur drenarskich, najlepiej w trzech nitkach odpowiednio oddalonych od siebie. Nitki wychodzą ze studzienki rozdzielczej.
Należy również pamiętać o zapewnieniu właściwej wentylacji drenażu poprzez pionowe wloty i rewizje, a także o zapewnieniu spadów przy układaniu rur kanalizacyjnych, aby ścieki się nie zatrzymywały w rurach.
Szambo ekologiczne a przydomowa oczyszczalnia ścieków z napowietrzaniem
Prawdę mówiąc szambo ekologiczne nie powinno być nazywane oczyszczalnią ścieków, ponieważ nie oczyszcza ono ścieków, a jedynie mechanicznie rozdziela frakcje lżejsze i cięższe od wody, a następnie taką ściekową zawiesinę odprowadza do gruntu - niestety nie ma to nic wspólnego z ekologią, pomimo rozpowszechnionej niefortunnej nazwy "szambo ekologiczne".
Przydomowa oczyszczalnia ścieków z napowietrzaniem, nazywana często w skrócie oczyszczalnią biologiczną, potrafi oczyszczać ścieki w reaktorze biologicznym do takiego stopnia, że na wyjściu zbiornika są one bezbarwne i bezwonne. Tak wysoki stopień oczyszczania uzyskuje np. Bio Easy Flow, wyposażonej w inteligentnie zaprojektowane nowoczesne zbiorniki jednokomorowe z intensywnym natlenianiem.
Co więcej, dzięki ciśnieniowemu odprowadzaniu oczyszczonych ścieków, taka oczyszczalnia biologiczna daje o wiele większe możliwości podłączenia np. systemu do nawadniania roślin w ogrodzie oczyszczonymi ściekami, na wzór systemu GREEN SHOWER. W przypadku oczyszczalni drenażowej ta bardzo przydatna funkcjonalność odpada.
W przypadku przydomowej oczyszczalni ścieków z natlenianiem sam montaż jest radykalnie uproszczony w porównaniu do szamba ekologicznego - największym wyzwaniem jest montaż zbiornika, bo cała reszta już nie jest tak pracochłonna.
Czy szambo ekologiczne jest bezobsługowe?
Tzw. szambo ekologiczne, czyli oczyszczalnia ścieków z drenażem rozsączającym, zdecydowanie nie jest bezobsługowe. Należy pamiętać o tym, że mamy tu do czynienia z żywym organizmem, o który należy dbać. Przede wszystkim trzeba pamiętać o stosowaniu pożytecznych bakterii do oczyszczalni ścieków oraz okresowym badaniu poziomu osadu w zbiorniku w celu wywózki pojazdem asenizacyjnym.
Ile komór powinno mieć szambo ekologiczne?
Oczyszczalnia powinna być tak zaprojektowana, aby minimalizować liczbę komór i zbiorników niezbędnych do skutecznego oczyszczenia ścieków. Nowoczesne oczyszczalnie biologiczne potrafią wykorzystać jednokomorowe zbiorniki (pojedyncze komory) do uzyskania bardzo wysokiej skuteczności oczyszczania ścieków.
Oczyszczalnia Bio Easy Flow jest pierwszą polską oczyszczalnią tego typu (niewykluczone, że z czasem inni producenci działający na polskim rynku podążą za rozwiązaniem HABA).
W przypadku zwykłego szamba ekologicznego z drenażem, sprawa wygląda troszeczkę inaczej, ponieważ w tej technologii jedynie mechanicznie rozdzielamy nieczystości - w związku z tym kolejna komora może być pomocna do częściowego klarowania ścieków przed ich rozprowadzeniem na drenaż rozsączający. Pozwoli to na pewne wydłużenie jego żywotności. Problem z zamulaniem drenażu nie występuje przy dobrych oczyszczalniach biologicznych, ponieważ tam ścieki wychodzące z reaktora biologicznego są już klarowne (bez takiej zawiesiny, jaka jest w "drenażówce").
Jakie bakterie do szamba ekologicznego?
Zalecane preparaty z pożytecznymi mikroorganizmami to Eco9 MIX (dwuskładnikowy proszek do szamba). Powyższe bakterie do szamba poprawiają skuteczność oczyszczania, redukują nieprzyjemne zapachy i wydłużają żywotność drenażu.
Tańszą alternatywą jest preparat Eco9 MD3:
Zalety szamba ekologicznego
Jest to rozwiązanie idealne dla gospodarstw, które produkują niewielką ilość zanieczyszczeń (na przykład działające w okresie wakacji letnich ośrodki wypoczynkowe), ponieważ szambo ekologiczne nie oczyszcza ich, a jedynie podczyszcza i rozsącza. Będzie doskonałą opcją dla osób, które poszukują rozwiązania tymczasowego, w oczekiwaniu na podłączenie do miejskiej sieci kanalizacyjnej.
Na plus szamba ekologicznego wpływa również niewątpliwie jego cena – w porównaniu do oczyszczalni jest to inwestycja relatywnie nieduża i wymagająca mniejszych zmian w wyglądzie otoczenia.
Wady szamba ekologicznego
Cena szamba ekologicznego może być również jego minusem – porównując koszty budowy do wydatku, jaki czeka nas w przypadku wyboru szamba tradycyjnego, jest ona z reguły wyższa, głównie ze względu na lepszą jakość użytego do jego wykonania materiału i koszty eksploatacji.
Kolejną wadą eko-szamba jest problem dotyczący podczyszczania, a nie oczyszczania nieczystości, które nie są w pełni utylizowane i wymagają cyklicznego wywozu.
Szambo ekologiczne nie spełnia też wymogów prawnych skuteczności oczyszczania dla glomeracji, dlatego w wielu miejscach jego budowa będzie prawnie niemożliwa.
Dużą wadą jest również duża ilość miejsca potrzebna do zamontowania eko szamba - poza zbiornikiem trzeba też znaleźć miejsce na dość obszerny drenaż.
żródło: ladnydom.pl
W przypadku tego rozwiązania istnieją również obawy co do ewentualnych uchybień w konstrukcji. Mogą one stać się przyczyną wydzielania nieprzyjemnych zapachów albo wydostawania się ścieków na zewnątrz zbiornika.
Poza tym, na wybudowanie (zainstalowanie) zbiornika potrzebne jest zezwolenie. Kiedy buduje się nowy dom, można je uzyskać wraz z pozwoleniem na jego budowę. We wniosku o pozwolenie na budowę domu trzeba jednak określić sposób zagospodarowania ścieków. Wraz z projektem domu mamy obowiązek dostarczyć również rysunek przedstawiający usytuowanie zbiornika na działce i dołączyć do niego opis techniczny.